Σεξουαλικές διαταραχές στις παθήσεις προστάτη
Ο προστάτης αδένας αποτελεί όργανο του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος. Έχει σχήμα και μέγεθος καστάνου και βρίσκεται στην έξοδο της ουροδόχου κύστης περιβάλλοντας κυκλοτερώς την ουρήθρα.
Ο ρόλος του προστάτη είναι πολύ σημαντικός για την ανδρική γονιμότητα καθότι εκκρίνει το προστατικό υγρό, που συνιστά κύριο συστατικό του σπερματικού πλάσματος. Το προστατικό υγρό περιέχει ένζυμα που ρευστοποιούν το σπέρμα και θρεπτικές ουσίες απαραίτητες για την επιβίωση και τη λειτουργία των σπερματοζωαρίων.
Οι παθήσεις του προστάτη μπορεί να επηρεάσουν πολύπλευρα τη σεξουαλική ζωή του άνδρα. Συχνά μάλιστα μπορεί να αποτελούν και το μοναδικό σύμπτωμα της προστατικής νόσου. Όλες οι προστατικές παθήσεις είναι δυνατόν να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία, διαταραχές εκσπερμάτισης, προβλήματα οργασμού, ελάττωση της γενετήσιας επιθυμίας, ακόμη και κάμψη του πέους.
Παθήσεις του προστάτη και στυτική δυσλειτουργία: ποιες οι συνηθέστερες σεξουαλικές διαταραχές σε καθεμία από αυτές;
Πρακτικά όλες οι εκφάνσεις των σεξουαλικών διαταραχών μπορεί να παρατηρηθούν σε ασθενείς με παθήσεις του προστάτη. Ωστόσο, υπάρχουν μερικές πολύ χαρακτηριστικές και συχνές σε συγκεκριμένες μορφές προστατικών νοσημάτων.
Προστατίτιδα καλείται η φλεγμονή του προστάτη αδένα και είναι η συχνότερη προστατική νόσος. Υπολογίζεται ότι ένας στους 2 άνδρες θα προσβληθεί τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του από προστατίτιδα.
Η προστατίτιδα προσβάλλει συχνότερα νεαρούς άνδρες με έντονη σεξουαλική δραστηριότητα. Ο κίνδυνος προσβολής αυξάνεται όταν το άτομο εναλλάσσει συχνά ερωτικούς συντρόφους, δε χρησιμοποιεί προφυλακτικό και επιδίδεται σε ανθυγιεινές σεξουαλικές πρακτικές (π.χ. πρωκτικό σεξ, σεξ στην έμμηνο ρύση). Οι πρακτικές αυτές ευνοούν τον ενοφθαλμισμό μικροβίων μέσω της ουρήθρας και την εγκατάσταση και πολλαπλασιασμό τους μέσα στον προστάτη.
Η προστατίτιδα διακρίνεται σε: α) μικροβιακή (οξεία: τύπος Ι, χρόνια: τύπος ΙΙ) και β) μη μικροβιακή (σύνδρομο ουρολογικού χρόνιου πυελικού άλγους: τύπος ΙΙΙ ιστολογική προστατίτιδα: τύπος IV). Η μη μικροβιακή προστατίτιδα σήμερα θεωρείται περισσότερο μια λειτουργική διαταραχή των νευρομυϊκών πυελικών δομών και όχι μια αμιγής φλεγμονή του προστάτη.
Στην προστατίτιδα οι σεξουαλικές διαταραχές που μπορεί να προκύψουν είναι:
- στυτική δυσλειτουργία ή έκπτωση της ποιότητας της στύσης
- πρόωρη εκσπερμάτιση
- αιμοσπερμία
- ελάττωση της ερωτικής επιθυμίας
- πόνος κατά την εκσπερμάτιση (δυσοργασμία)
- μείωση της αισθητικότητας στα γεννητικά όργανα
- δυσκολία ή αδυναμία οργασμού (ανοργασμία)
- μείωση του όγκου του σπέρματος
- διαυγές και υδαρές (νερουλό) σπέρμα
- κροκύδωση (εικόνα ζελέ) του σπέρματος
Η αιτιολογία των σεξουαλικών διαταραχών στην προστατίτιδα δεν είναι πλήρως αποσαφηνισμένη. Θεωρείται ότι η φλεγμονή προκαλεί δυσλειτουργία τα στυτικών νεύρων αλλά και τη γενικότερη νευρομυϊκή λειτουργία του πυελικού εδάφους. Συνήθως οι σεξουαλικές διαταραχές στην προστατίτιδα είναι παροδικές και υποχωρούν όταν η νόσος θεραπευθεί. Μπορεί μάλιστα να αποτελούν το μοναδικό σύμπτωμα της προστατίτιδας, ιδίως σε πολύ νέα άτομα. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η επανεμφάνισή τους μπορεί να αποτελεί χαρακτηριστικό σημείο υποτροπής της νόσου.
Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ), είναι η διόγκωση του προστάτη αδένα που οφείλεται στην ανάπτυξη εντός του προστάτη ενός καλοήθους όγκου (αδένωμα). Η ΚΥΠ είναι νόσος της μέσης και μεγάλης ηλικίας.
Μελέτες έδειξαν ότι η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας. Πάνω από τους μισούς άνδρες με συμπτώματα ούρησης λόγω ΚΥΠ θα εμφανίσουν στυτική δυσλειτουργία άλλοτε άλλου βαθμού. Ο μηχανισμός πρόκλησης των στυτικών διαταραχών δεν είναι ξεκάθαρα αποσαφηνισμένος αλλά φαίνεται ότι παίζουν ρόλο ο αυξημένος τόνος του αυτόνομου νευρικού συστήματος στην πύελο, η μειωμένη παραγωγή μονοξειδίου αζώτου, καθώς και η αυξημένη ενεργότητα του ενζυμικού συμπλέγματος της Rho κινάσης.
Ωστόσο, ασθενείς με ΚΥΠ μπορεί να εμφανίσουν και άλλες σεξουαλικές διαταραχές. Αρκετές από αυτές μπορεί να σχετίζονται με τα φάρμακα που λαμβάνουν για την αντιμετώπιση της ΚΥΠ ή και άλλων καταστάσεων. Πιο συγκεκριμένα:
- ελαττωμένη ερωτική επιθυμία (συνήθως φαρμακευτικής αιτιολογίας)
- μείωση όγκου σπέρματος ή ασπερμία (συνήθως φαρμακευτικής αιτιολογίας)
- αιμοσπερμία (σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά φάρμακα)
- πολύ πηκτό σπέρμα (σαν οδοντόκρεμα)
- αδύναμη εκτόξευση σπέρματος
- δυσχέρεια ή αδυναμία οργασμού (ανοργασμία)
Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος (μη δερματικός) καρκίνος των ανδρών στον ανεπτυγμένο κόσμο. Σε πρώιμο στάδιο είναι ασυμπτωματικός, οπότε δεν προκαλεί κάποια ιδιαίτερη ενόχληση στη σεξουαλικότητα.
Ωστόσο, η κατάσταση διαφοροποιείται εφόσον ο άνδρας υποβληθεί σε θεραπείες για τον καρκίνο του προστάτη. Τις περισσότερες επιπτώσεις στη σεξουαλική λειτουργία του άνδρα έχει η χειρουργική αφαίρεση του προστάτη, δηλαδή η ριζική προστατεκτομή. Με οποιαδήποτε μέθοδο κι αν διενεργηθεί η ριζική προστατεκτομή (ανοικτά, λαπαροσκοπικά, ρομποτικά) μπορεί να έχει τις ακόλουθες επιπτώσεις στη στυτική και την οργασμική λειτουργία του άνδρα:
- στυτική δυσλειτουργία
- ασπερμία (στεγνός οργασμός)
- πόνος κατά τον οργασμό (δυσοργασμία)
- κλιμακτουρία (απώλεια ούρων κατά τον οργασμό)
- βράχυνση και κάμψη πέους (μετεγχειρητικά)
Η αναγνώριση και διατήρηση των αγγειονευρωδών δεματίων του πέους κατά την επέμβαση φαίνεται ότι βοηθά την ταχύτερη επάνοδο της στυτικής λειτουργίας μετά τη ριζική προστατεκτομή. Τα αγγειονευρώδη δεμάτια πορεύονται κατά μήκος της οπίσθιας επιφάνειας του προστάτη και τραυματίζονται από τη χρήση διαθερμίας και τους χειρουργικούς χειρισμούς. Η επάνοδος της στυτικής λειτουργίας συνήθως δε συμβαίνει πριν την παρέλευση 12-24 μηνών από την επέμβαση και πάντοτε με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής από τον Ουρολόγο (δισκία και ενέσιμα).
Οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές (ρομποτική, λαπαροσκοπική) επιτρέπουν στο χειρουργό Ουρολόγο να αναγνωρίσει και να παρασκευάσει λεπτομερέστερα τα δεμάτια, διότι το χειρουργικό πεδίο είναι πιο καθαρό και υπάρχει οπτική μεγέθυνση. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιηθούν και ειδικοί νευροδιεγέρτες για την αναγνώριση των νεύρων (τεχνική Neurosafe).
Η εξωτερική ακτινοθεραπεία και η βραχυθεραπεία μπορεί επίσης να επηρεάσουν τη στυτική λειτουργία του άνδρα. Ωστόσο, δεν έχουν ιδιαίτερες επιπτώσεις στην οργασμική του λειτουργία και εκσπερμάτιση. Οι εστιακές θεραπείες για τον καρκίνο του προστάτη, που διενεργούνται με τη βοήθεια εστιασμένων υπερήχων υψηλής έντασης (HIFU), έχουν σχεδόν μηδαμινές επιπτώσεις στη στύση και την οργασμική λειτουργία του άνδρα.
Η ορμονοθεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη σε οποιαδήποτε μορφή προκαλεί αποστέρηση ανδρογόνων (φαρμακευτικός ευνουχισμός) και άρα ελαττώνει σοβαρά την ερωτική επιθυμία του άνδρα. Αυτό πολλές φορές δυσκολεύει ιδιαίτερα την επίτευξη και τη διατήρηση της στύσης. Να σημειωθεί ότι σε πολλά περιστατικά η ορμονοθεραπεία συνδυάζεται με την ακτινοθεραπεία του προστάτη, αλλά μπορεί να χορηγηθεί και επικουρικά μετά από ριζική προστατεκτομή.
Παθήσεις του προστάτη και στυτική δυσλειτουργία: Αντιμετώπιση
Είναι σημαντικό ο ασθενής με νοσήματα του προστάτη να συζητά ανοικτά τις σεξουαλικές του διαταραχές και να προσπαθεί από κοινού με τον ειδικό Ουρολόγο-Ανδρολόγο να τις αντιμετωπίσει. Παλαιότερα, οι ασθενείς αλλά και οι σύντροφοί τους ντρέπονταν να θίξουν τα σεξουαλικά τους προβλήματα. Ιδιαίτερα οι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη θεωρούσαν ύψιστης σημασίας την καλή ογκολογική τους έκβαση και τελείως δευτερεύων ζήτημα την ψυχοσεξουαλική τους αποκατάσταση. Σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει δραματικά. Εκτός από την ογκολογική έκβαση δίνεται εξίσου βαρύτητα στις ψυχικές και σεξουαλικές διαταραχές των καρκινοπαθών καθώς και στα άλλα ζητήματα ποιότητας ζωής (π.χ. ακράτεια ούρων).
Ο Δρ Ιωάννης Ζούμπος Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος ακολουθεί μια ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των σεξουαλικών διαταραχών στις παθήσεις του προστάτη και είναι πάντοτε στη διάθεσή σας ώστε να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε το πρόβλημά σας με τις πιο προηγμένες μεθόδους θεραπείας.
