Εξωσωματική Λιθοθρυψία

Η εξωσωματική λιθοθρυψία (extracorporeal shock-wave lithotripsy, ESWL) αποτελεί μια παλιά και καταξιωμένη μέθοδο για την αντιμετώπιση των λίθων του ουροποιητικού συστήματος. Στηρίζεται στο φαινόμενο της θραύσης των ουρολίθων υπό την επίδραση εστιασμένων κρουστικών κυμάτων, δηλαδή υψηλής έντασης ακουστικών παλμών πολύ σύντομης διάρκειας. Οι γεννήτριες των σύγχρονων μηχανημάτων λιθοθρυψίας είναι συνήθως ηλεκτρομαγνητικές ή πιεζοηλεκτρικές, ενώ των παλαιότερων ηλεκτρομαγνητικές. Το 1980 έγινε η πρώτη επιτυχημένη λιθοθρυψία στον άνθρωπο στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Μονάχου.

Η εισαγωγή της εξωσωματικής λιθοθρυψίας στην Ουρολογία άλλαξε τα θεραπευτικά δεδομένα, εγκαινιάζοντας την εποχή της ελάχιστα επεμβατικής αντιμετώπισης. Η τελειοποίηση των μηχανημάτων και η απλούστευση των τεχνικών, χωρίς την ανάγκη μπανιέρας και γενικής αναισθησίας, οδήγησε σε τεράστια εξάπλωση της μεθόδου. Πολυάριθμα κέντρα εξωσωματικής λιθοθρυψίας δημιουργήθηκαν σχεδόν σε κάθε γωνιά της υφηλίου.

Εξωσωματική Λιθοθρυψία: Τεχνική

Σε ένα σύγχρονο μηχάνημα εξωσωματικής λιθοθρυψίας 3^ης γενιάς, όπως αυτό που φαίνεται στην Εικόνα, ο ασθενής ξαπλώνει στην ειδική έδρα. Δεν προηγείται χορήγηση αναισθησίας, παρά μόνον η παρεντερική χορήγηση ενός αναλγητικού σκευάσματος 1-2 ώρες πριν τη διαδικασία. Η ειδική ηχοβόλος κεφαλή τοποθετείται, έτσι ώστε να εφάπτεται στην περιοχή του νεφρού, και ακολουθεί η διαδικασία εστίασης της πέτρας με τη βοήθεια του ακτινοσκοπικού βραχίονα. Το μηχάνημα εκπέμπει κρουστικά κύματα υψηλής έντασης, που ταξιδεύουν μέσα στο σώμα και μέχρι την πέτρα, η οποία σιγά σιγά θρυμματίζεται από τις δονήσεις. Προτείνεται η ενέργεια να αυξάνεται επαγωγικά για να προστατευθεί ο νεφρός (stepwise power ramping).

Η διαδικασία ολοκληρώνεται σε λιγότερο από μισή ώρα και ο ασθενής επιστρέφει άμεσα στο σπίτι του. Η εξέλιξη της αποβολής των θραυσμάτων αξιολογείται συνήθως μετά από μια περίοδο 15 ημερών με υπερηχογράφημα νεφρών και ακτινογραφία ΝΟΚ (νεφρών-ουρητήρων-κύστης).

Εικόνα. Σύγχρονο μηχάνημα εξωσωματικής λιθοθρυψίας 3^ης γενιάς (από την ιστοσελίδα της εταιρείας Dornier Medtech)

Ενδείξεις Εξωσωματικής Λιθοθρυψίας

Ως καλή ένδειξη εξωσωματικής λιθοθρυψίας θεωρείται μια πέτρα στο νεφρό μεγέθους έως 1 εκατοστό. Υπολογίζεται ότι περί το 50%-60% των λίθων έχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Η πέτρα πρέπει να είναι ορατή στην ακτινογραφία ΝΟΚ (ακτινοσκιερή πέτρα) και ιδανικά να μην προκαλεί απόφραξη των ούρων (υδρονέφρωση).

Λίθοι στα νεφρά μη ορατοί στην ακτινογραφία (ακτινοδιαφανείς) χρειάζονται ειδικό χειρισμό (χορήγηση σκιαγραφικού) ή ειδικό μηχάνημα (εστίαση με υπέρηχο)  προκειμένου να οπτικοποιηθούν και στοχευθούν. Αν η πέτρα είναι αποφρακτική, συνήθως βοηθά η τοποθέτηση ενός εσωτερικού παροχετευτικού καθετήρα (DJ ή pigtail) 1 εβδομάδα πριν τη λιθοθρυψία. Η τοποθέτηση καθετήρα DJ ενδείκνυται και στις περιπτώσεις που θα επιχειρηθεί η θραύση λίθων μεγαλύτερων του 1 εκατοστού (1-2 cm), ώστε να αποφευχθούν αποφρακτικού τύπου επιπλοκές. Ωστόσο, τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα αμφισβητούν την αναγκαιότητα τοποθέτησης DJ σε όλα τα παρόμοια περιστατικά.

Το ποσοστό των ασθενών που καθίστανται ελεύθεροι λίθου μετά την εξωσωματική λιθοθρυψία παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση στις διάφορες μελέτες. Για λίθους έως 1 εκατοστό αναφέρεται μεταξύ 50% και 90%. Τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας παρατηρούνται στις πέτρες της νεφρικής πυέλου, ενώ τα χειρότερα στις πέτρες του κάτω κάλυκα.

Αντενδείξεις για Εξωσωματική Λιθοθρυψία

Προσοχή θα πρέπει να δίνεται στις αντενδείξεις της λιθοθρυψίας οι οποίες, αν και περιορισμένες, είναι οι ακόλουθες:

• Εγκυμοσύνη
• Διαταραχές πηκτικότητας, λήψη αντιαιμοπεταλιακών ή αντιπηκτικών σκευασμάτων (πρέπει να διακόπτονται πριν τη λιθοθρυψία και ο ασθενής να τίθεται σε προφυλακτική αντιθρομβωτική αγωγή αν χρειαστεί)
• Ενεργός ουρολοίμωξη
• Νοσογόνος παχυσαρκία
• Απόφραξη των ουροφόρων οδών (υδρονέφρωση)
• Ανεύρυσμα αορτής πλησίον της περιοχής λιθοθρυψίας (κίνδυνος ρήξης)

Η εξωσωματική λιθοθρυψία είναι γενικά ασφαλής, ωστόσο μπορεί να συνοδευτεί από κάποιες επιπλοκές, όπως:

• Κωλικός νεφρού
• Αιμάτωμα νεφρού
• Ουρολοίμωξη ή ουροσήψη
• Υπολειμματικά θραύσματα στο νεφρό
• Πάκτωση θραυσμάτων στον ουρητήρα (steinestrasse)
• Κάκωση παρακειμένων οργάνων (ήπατος, σπληνός, αγγείων)

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τον έμπειρο Χειρουργό Ουρολόγο – Ανδρολόγο Δρ. Ιωάννη Ζούμπο.