Διάμεση κυστίτιδα

Τι είναι;

 

Η διάμεση κυστίτιδα (interstitial cystitis, IC) είναι ένα σχετικά σπάνιο κλινικό σύνδρομο του οποίου η παθογένεση δεν είναι πλήρως κατανοητή. Ο όρος «κυστίτιδα» υποδηλώνει χρόνια φλεγμονή της ουροδόχου κύστης, που όμως δεν υπάρχει σε όλες τις περιπτώσεις. Για το λόγο αυτό προτιμάται πλέον ο όρος σύνδρομο της επώδυνης κύστης (painful bladder syndrome, PBS). Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από ενόχληση σχετιζόμενη με την ουροδόχο κύστη. Συνοδεύεται από συμπτώματα ούρησης για διάστημα άνω των 6 εβδομάδων, χωρίς να υπάρχει λοίμωξη ή άλλη αναγνωρίσιμη παθολογία του οργάνου. Η νόσος εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα άνω των 40 ετών. Στις γυναίκες τείνει να εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα με το 90% των ασθενών είναι γυναίκες.

 

Διάμεση κυστίτιδα: Πώς εκδηλώνεται;

 

Τα συμπτώματα της διάμεσης κυστίτιδας, όπως προαναφέρθηκε, είναι ο πόνος στην περιοχή της κύστης, δηλαδή χαμηλά στην κοιλιά πάνω από την ηβική σύμφυση. Ο πόνος συνήθως περιγράφεται ως τσίμπημα, κάψιμο, βάρος και δυσφορία. Εκτός της κύστης ο πόνος μπορεί να αφορά:

• τη γεννητική χώρα (αιδοίο, όρχεις και πέος)
• τον κόλπο
• την ουρήθρα
• την κατώτερη ράχη

 

Τυπικά, ο πόνος επιδεινώνεται όταν η ουροδόχος κύστη γεμίζει με ούρα και ανακουφίζεται όταν αδειάζει. Η έντονη συχνουρία, μέρα και νύχτα, και η συνεχής έπειξη για ούρηση είναι χαρακτηριστικά ενοχλήματα της διάμεσης κυστίτιδας και μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Αρκετά συχνά οι γυναίκες αναφέρουν πόνο κατά την αφή των γεννητικών οργάνων ή την ερωτική πράξη (δυσπαρεύνια). Οι άνδρες αναφέρουν πόνο κατά ή μετά από την εκσπερμάτιση.

Πολύ συχνά οι ασθενείς με PBS έχουν ιστορικό αλλεργιών. Τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν μετά από κατανάλωση ορισμένων ερεθιστικών τροφών – κυρίως:

• Σοκολάτα
• Καυτερά
• Ξινά
• Πικάντικα
• Αλκοόλ
• Καφές

 

Οι ενοχλήσεις μπορεί επίσης να επιταθούν σε περιόδους στρες και μετά την έμμηνο ρύση.

 

Πού οφείλεται η διάμεση κυστίτιδα;

 

Η αιτιολογία της νόσου δεν είναι ξεκάθαρη. Μέχρι σήμερα, έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες. Φαίνεται ότι σημαντικό ρόλο παίζει η αύξηση της διαπερατότητας της προστατευτικής μεμβράνης που επενδύει το εσωτερικό της κύστης (ουροθήλιο). Με αυτόν τον τρόπο επιτρέπεται η επαφή ερεθιστικών στοιχείων των ούρων με τον υποκείμενο εξωστήρα μυ. Στην αιτιοπαθογένεια της νόσου έχουν επίσης εμπλακεί:

• Η παθολογική δραστηριότητα του νευρικού συστήματος (υπερευαισθησία, υπεραλγησία, νευρογενής φλεγμονή)
• Η πυροδότηση αλλεργικών και αυτοάνοσων αντιδράσεων στο τοίχωμα της κύστης.

 

Σε σημαντικό ποσοστό των ασθενών ο πόνος σχετίζεται με αυξημένο τόνο, σπασμό και εναυσματικά σημεία πόνου (trigger-points) στους πυελικούς μυς.

 

Πώς γίνεται η διάγνωση;

 

Η διάγνωση της διάμεσης κυστίτιδας βασίζεται στην κλινική εικόνα του ασθενή. Ο μικροβιολογικός έλεγχος με γενική ούρων και καλλιέργεια ούρων είναι απαραίτητος προκειμένου να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ουρολοίμωξης. Η κυστεοσκόπηση υπό νάρκωση, συχνά με βιοψία του τοιχώματος της ουροδόχου κύστης, και η κυτταρολογική εξέταση των ούρων προσφέρουν πολύτιμες διαγνωστικές πληροφορίες. Μολονότι είναι σαφές πως η διάμεση κυστίτιδα δεν έχει καμία σχέση με τον καρκίνο της κύστης, είναι σημαντικό ο Ουρολόγος να αποκλείει επιμελώς το ενδεχόμενο αυτό σε άτομα μέσης και μεγάλης ηλικίας.

 

Κατά τον κυστεοσκοπικό έλεγχο (πάντα υπό νάρκωση) η κύστη πρέπει να διαταθεί επαρκώς και επαναληπτικά (υδροδιάταση), ώστε ο Ουρολόγος να παρατηρήσει ορισμένες χαρακτηριστικές αλλοιώσεις της νόσου, που καλούνται έλκη του Hunner. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι η υδροδιάταση της κύστης συχνά ακολουθείται από ύφεση των ενοχλήσεων του ασθενή και ως τούτου μπορεί να έχει και θεραπευτική χροιά. Ο ουροροομετρικός και ουροδυναμικός έλεγχος είναι χρήσιμες εξετάσεις που μπορούν να αναδείξουν πιθανή δυσλειτουργικότητα της ούρησης και εκτιμούν αντικειμενικά τη λειτουργική χωρητικότητα της κύστης και τυχόν υπερλειτουργικότητα του εξωστήρα.

 

Θεραπευτικές παρεμβάσεις

 

Η θεραπεία της διάμεσης κυστίτιδας δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτεί εμπειρία και εξειδίκευση του Ουρολόγου. Συνήθως οι θεραπευτικές αγωγές είναι μια χρόνια διαδικασία και απαιτούν προσαρμογές μέχρι να βρεθεί ο αποδοτικότερος συνδυασμός.  Πάντα προτείνονται διαιτητικές παρεμβάσεις (elimination diet) και αλλαγές στον τρόπο ζωής, ιδίως σε ότι αφορά το στρες και την καταστροφική σκέψη. Tο μοναδικό εγκεκριμένο από του στόματος φαρμακευτικό σκεύασμα για τη διάμεση κυστίτιδα ονομάζεται Elmiron (pentosan polysulfate) αλλά η αποτελεσματικότητα του ως μονοθεραπεία είναι πτωχή. Ορισμένα αντικαταθλιπτικά (π.χ. αμιτριπτυλίνη), αντιϊσταμινικά και αντιχολινεργικά σκευάσματα μπορεί να είναι βοηθητικά στον έλεγχο του πόνου και των συμπτωμάτων ούρησης σε βάθος χρόνου.

 

Για τον έλεγχο του πόνου συχνά χρησιμοποιούνται μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, οπιοειδή καθώς και νευροληπτικά φάρμακα (π.χ. γαβαπεντίνη). Η ενδοκυστική χορήγηση φαρμακευτικών ουσιών μπορεί επίσης να βοηθήσει αρκετούς ασθενείς. Το διμεθυλοσουλφίδιο (DMSO) είναι ο μοναδικός εγκεκριμένος ενδοκυστικός παράγοντας  για τη διάμεση κυστίτιδα. Σε πολλά κέντρα το DMSO αναμιγνύεται σε cocktail με υψηλές δόσεις ηπαρίνης, λιδοκαΐνη και κορτιζόνη για καλύτερο αποτέλεσμα. Η ενδοκυστική χορήγηση υαλουρονικού οξέος (Cystistat™, Hyacyst™), χονδροϊτίνης (Gepan™) ή συνδυασμού των ανωτέρω (iAluRil™) βοηθά στην επανόρθωση του στρώματος γλυκοζαμινογλυκανών (GAG) του ουροθηλίου και αποτελεί μια ενδιαφέρουσα και υποσχόμενη θεραπευτική επιλογή. Η πυελική φυσιοθεραπεία και στοχευμένα πρωτόκολλα αυτοθεραπείας (πρωτόκολλο Wise-Anderson) αποτελούν ιδιαίτερα βοηθητικές επιλογές για την ενδυνάμωση του ατόμου και αντιμετώπιση του μυϊκής προελεύσεως πόνου και των υφιστάμενων μυοπεριτονιακών διαταραχών της πυέλου.

 

Το Botox™ (ενδοσκοπική ένεση αλλαντικής τοξίνης) στο τοίχωμα της κύστης μπορεί να προσφέρει σημαντικότατη βοήθεια σε άτομα με βαριά υπερλειτουργικότητα του εξωστήρα που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή από το στόμα.

 

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τον έμπειρο Χειρουργό Ουρολόγο – Ανδρολόγο Δρ. Ιωάννη Ζούμπο.