Διαταραχές Εκσπερμάτισης
Η Πρόωρη Εκσπερμάτιση (ΠΕ) θεωρείται η πιο συχνή σεξουαλική διαταραχή του άνδρα. Μια μεγάλη μελέτη στις Η.Π.Α. (National Health and Social Life Survey) διαπίστωσε ότι στους άνδρες 18-59 ετών η πρόωρη εκσπερμάτιση υπήρχε στο 31%.
Ωστόσο, σε άλλες ευρωπαϊκές μελέτες η συχνότητα της ΠΕ φάνηκε αρκετά χαμηλότερη, γύρω στο 5% του γενικού πληθυσμού. Η συχνότητα της ΠΕ δε φαίνεται να αυξάνεται με την ηλικία.
Μολονότι είναι συχνή κατάσταση οι άνδρες μοιάζουν απρόθυμοι να τη συζητήσουν με το γιατρό. Αλλά και οι μη ειδικοί γιατροί, λόγω ελλιπούς γνώσης και κατανόησης του ζητήματος, είναι δυνατό να μην προσφέρουν τη βέλτιστη θεραπεία.
Κύρια Χαρακτηριστικά
Σύμφωνα με την International Society of Sexual Medicine (ISSM) η πρόωρη εκσπερμάτιση είτε υπάρχει δια βίου (πρωτοπαθής), είτε εμφανίζεται αργότερα στη ζωή (δευτεροπαθής) έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Η εκσπερμάτιση πάντα ή σχεδόν πάντα επέρχεται πριν ή εντός λεπτού μετά την κολπική διείσδυση (πρωτοπαθής) ή επέρχεται σε σημαντικά και ενοχλητικά λιγότερο χρόνο, συχνά κάτω από 3 λεπτά (δευτεροπαθής).
- Υπάρχει αδυναμία καθυστέρησης της εκσπερμάτισης σχεδόν σε όλες τις κολπικές διεισδύσεις.
- Η κατάσταση έχει αρνητικές προσωπικές προεκτάσεις για τον ασθενή, όπως άγχος, ενόχληση, απογοήτευση και απόσυρση από την σεξουαλική ζωή.
Αίτια
Η αιτιολογία της ΠΕ είναι άγνωστη. Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες που ενοχοποιούν το άγχος, την υπεραισθησία του πέους και τη δυσλειτουργία του υποδοχέα σεροτονίνης (5-HT). Καμία από τις θεωρίες αυτές δεν υποστηρίζεται από ισχυρά επιστημονικά δεδομένα.
Το έντονο άγχος επίδοσης που συνοδεύει τη στυτική δυσλειτουργία μπορεί να επιδεινώνει την πρόωρη εκσπερμάτιση και έτσι να παραβλεφθεί η υποκείμενη Στυτική Δυσλειτουργία. Η πρόωρη εκσπερμάτιση φαίνεται να σχετίζεται με:
- γενετική προδιάθεση
- παχυσαρκία
- κακή γενική υγεία
- προστατικές φλεγμονές
- προβλήματα θυρεοειδή
- σακχαρώδη διαβήτη
- καθιστική ζωή
- συναισθηματικά προβλήματα
- στρες
- τραυματικές σεξουαλικές εμπειρίες
Στη μοναδική μελέτη που ερεύνησε την επίδραση της διόρθωσης των παραγόντων κινδύνου στην πρόωρη εκσπερμάτιση φάνηκε ότι η επιτυχής εκρίζωση των παθογόνων μικροοργανισμών σε άνδρες με χρόνια προστατίτιδα ήταν η μοναδική θεραπευτική παρέμβαση, η οποία αύξησε το λανθάνοντα χρόνο από την έναρξη της κολπικής διείσδυσης μέχρι την εκσπερμάτιση και βελτίωσε τον έλεγχο της εκσπερμάτισης.
Διαγνωστική προσέγγιση
Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στο ιατρικό και ψυχοσεξουαλικό ιστορικό του ασθενή. Μέσω του ιστορικού θα γίνει αντιληπτό αν πρόκειται περί πρωτοπαθούς (δια βίου) ή δευτεροπαθούς (επίκτητη) ΠΕ, καθώς επίσης αν πρόκειται για περιστασιακή (σε συγκεκριμένες συνθήκες ή με συγκεκριμένη σύντροφο) ή συνεχή διαταραχή. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην εκτίμηση του χρόνου μέχρι την εκσπερμάτιση, το βαθμό της σεξουαλικής διέγερσης και τη χρήση φαρμάκων και ουσιών. Πολύ σημαντική επίσης η διάκριση της ΠΕ από τη ΣτΔ.
Το άγχος που συνοδεύει τη δυσκολία επίτευξης και διατήρησης της στύσης μπορεί δευτερογενώς να προκαλέσει ΠΕ. Εξάλλου, αρκετοί άνδρες δε γνωρίζουν ότι μετά την εκσπερμάτιση η στύση φυσιολογικά υποχωρεί και μπορεί να παραπονούνται για ΣτΔ ενώ το πρόβλημα είναι ΠΕ.
Η υποκειμενική εκτίμηση του ενδοκολπικού λανθάνοντα χρόνου εκσπερμάτισης (intravaginal ejaculatory latency time, IELT ) από τον ίδιο τον ασθενή είναι αρκετή για να θέσει ορθά τη διάγνωση ΠΕ με ειδικότητα και ευαισθησία που φθάνει το 80%. Όταν ο ασθενής βαθμολογεί επίσης την εκτίμηση του ελέγχου της εκσπερμάτισης και την ικανοποίηση από την επαφή (premature ejaculation diagnostic tool, PEDT) η ειδικότητα αυξάνεται στο 96%. Η μέτρηση του χρόνου εκσπερμάτισης προτιμάται να γίνεται με χρονόμετρο σε χρόνιες περιπτώσεις όπου είναι δύσκολη η υποκειμενική εκτίμηση του χρόνου, καθώς και σε κλινικές μελέτες.
Η κλινική εξέταση του ασθενή με ΠΕ είναι συνήθως σύντομη και περιλαμβάνει έλεγχο του πέους, του προστάτη και ουρήθρας, των ενδοκρινών αδένων (θυρεοειδή) και έναν αδρό νευρολογικό έλεγχο. Ο εργαστηριακός έλεγχος που θα ζητηθεί εξαρτάται από τα κλινικά ευρήματα και δε γίνεται ως ρουτίνα σε όλες τις περιπτώσεις. Στην πλειονότητα των ασθενών θα ζητηθεί έλεγχος ορμονών θυρεοειδούς (fT4, TSH) και μικροβιολογικός έλεγχος ούρων, σπέρματος ή και προστατικού υγρού.
Θεραπεία
Πρώτιστο μέλημα του Ανδρολόγου είναι να προσδιορίσει κατά πόσο το πρόβλημα της ΠΕ ενοχλεί τον ασθενή και ποιες είναι οι προσδοκίες του από τη θεραπεία. Αν ο δείκτης ενόχλησης είναι χαμηλός κι ο ασθενής έχει συμβιβαστεί με την κατάσταση, γεγονός σύνηθες σε χρόνια ΠΕ, αρκούμαστε σε ψυχοσεξουαλική υποστήριξη και συμπεριφορικά μέτρα. Αν υπάρχει στυτική δυσλειτουργία ή προστατίτιδα πρέπει να διορθώσουμε τα προβλήματα αυτά πριν προχωρήσουμε σε άλλους είδους θεραπεία.
Τα μέτρα συμπεριφορικής τροποποίησης βοηθούν στην ανάκτηση του ελέγχου της εκσπερμάτισης, αλλά σχεδόν ποτέ δε λύνουν απόλυτα το πρόβλημα. Είναι πάντα προτιμότερο να συνδυάζονται με φαρμακευτική θεραπεία, ιδίως σε πρωτοπαθείς ΠΕ που χρονίζουν.
Τα πλέον χρησιμοποιούμενα συμπεριφορικά μέτρα είναι:
- Τεχνική «σταμάτα-ξεκίνα» (stop-start): Όπου η σύντροφος ερεθίζει το πέος του ασθενή και όταν αυτός νιώσει την έντονη ανάγκη για εκσπερμάτιση, σταματά, περιμένει να υποχωρήσει η αίσθηση αυτή και συνεχίζει τη σεξουαλική πράξη
- Τεχνική συμπίεσης της βαλάνου (squeeze): Όπου η σύντροφος ζουλά τη βάλανο του ασθενή κατά την επέλευση του αισθήματος για εκσπερμάτιση βοηθώντας να ανασταλεί το αίσθημα αυτό
- Αυνανισμός πριν τη σεξουαλική επαφή: Ώστε να απευαισθητοποιηθεί το πέος λόγω της ανερέθιστης περιόδου μετά τον οργασμό και να είναι ευκολότερος ο έλεγχος της εκσπερμάτισης.
Τα μέτρα αυτά συνδυαζόμενα με επαναληπτική εκπαίδευση του ασθενή σε σεξουαλικό ερεθισμό ολοένα μεγαλύτερης έντασης και διάρκειας τον βοηθούν να αντιληφθεί το όριο της σεξουαλικής διέγερσης που επιφέρει την ανάγκη για εκσπερμάτιση και να κρατά το επίπεδο του αισθητικού ερεθισμού κάτω από το όριο αυτό.
Μια υποστηρικτική σύντροφος που εμπλέκεται ενεργά στη διαδικασία αυτή βοηθά ιδιαίτερα τη διαδικασία.
Η φαρμακοθεραπεία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για τον αποτελεσματικό έλεγχο της ΠΕ , ιδίως αν αυτή είναι πρωτοπαθής.