Διαταραχές Εκσπερμάτισης

Ως πρόωρη εκσπερμάτιση (ΠΕ) θεωρείται η κατάσταση όπου ο άνδρας εκσπερματίζει μέσα σε χρόνο λιγότερο από 1 λεπτό από την κολπική διείσδυση, ή και πριν από αυτή, χωρίς να έχει έλεγχο επ’ αυτής. Η κατάσταση διαρκεί τουλάχιστον 6 μήνες και προκαλεί σημαντική δυσφορία του ατόμου και της συντρόφου του. Σε περιπτώσεις όπου η ΠΕ δεν υπάρχει από την έναρξη της σεξουαλικής ζωής του ατόμου ο χρόνος μέχρι την ενοχλητικά γρήγορα εκσπερμάτιση διαμορφώνεται στα 3 λεπτά.  

Πρόκειται μια πολύ συχνή σεξουαλική διαταραχή, για την οποία όμως δεν αναζητείται συχνά ιατρική βοήθεια. Μια μεγάλη μελέτη στις Η.Π.Α. (National Health and Social Life Survey) διαπίστωσε ότι στους άνδρες 18-59 ετών η πρόωρη εκσπερμάτιση υπήρχε στο 31%. Ωστόσο, σε άλλες ευρωπαϊκές μελέτες η συχνότητα της ΠΕ φάνηκε αρκετά χαμηλότερη, γύρω στο 5% του γενικού πληθυσμού. Η συχνότητα της ΠΕ δε φαίνεται να αυξάνεται με την ηλικία.

 

Τύποι πρόωρης εκσπερμάτισης

Η πρόωρη εκσπερμάτιση γενικά διακρίνεται σε:

• Πρωτοπαθή: υπάρχει από την έναρξη της σεξουαλικής ζωής του ατόμου και συνεχίζεται δια βίου.
• Δευτεροπαθή: εμφανίζεται μετά την έναρξη της σεξουαλικής ζωής του ατόμου.
• Κυμαινόμενη: υπάρχει επεισοδιακή και σποραδική εμφάνιση ΠΕ με μεσοδιαστήματα φυσιολογικών εκσπερματίσεων.
• Υποκειμενική: ο αντικειμενικός χρόνος μέχρι την εκσπερμάτιση είναι φυσιολογικός, ωστόσο το άτομο θεωρεί ότι ολοκληρώνει γρήγορα. Δεν είναι παθολογική κατάσταση.

 

Αίτια

Η αιτιολογία της ΠΕ είναι άγνωστη. Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες που ενοχοποιούν το άγχος, την υπεραισθησία του πέους και τη δυσλειτουργία του υποδοχέα σεροτονίνης (5-HT). Καμία από τις θεωρίες αυτές δεν υποστηρίζεται από ισχυρά επιστημονικά δεδομένα.

Το έντονο άγχος επίδοσης που συνοδεύει τη στυτική δυσλειτουργία μπορεί να επιδεινώνει την πρόωρη εκσπερμάτιση. Έτσι, ενδέχεται να παραβλεφθεί η υποκείμενη Στυτική Δυσλειτουργία. Η πρόωρη εκσπερμάτιση φαίνεται να σχετίζεται με:

• γενετική προδιάθεση
• παχυσαρκία
• κακή γενική υγεία
• προστατικές φλεγμονές
• προβλήματα θυρεοειδή
• σακχαρώδη διαβήτη
• καθιστική ζωή
• συναισθηματικά προβλήματα
• στρες
• τραυματικές σεξουαλικές εμπειρίες

Στη μοναδική μελέτη που ερεύνησε την επίδραση της διόρθωσης των παραγόντων κινδύνου στην πρόωρη εκσπερμάτιση φάνηκε ότι η επιτυχής εκρίζωση των παθογόνων μικροοργανισμών σε άνδρες με χρόνια προστατίτιδα ήταν η μοναδική θεραπευτική παρέμβαση.  Έτσι, αύξησε το λανθάνοντα χρόνο από την έναρξη της κολπικής διείσδυσης μέχρι την εκσπερμάτιση και βελτίωσε τον έλεγχο της εκσπερμάτισης.

 

Διαγνωστική προσέγγιση για τις διαταραχές εκσπερμάτισης

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στο ιατρικό και ψυχοσεξουαλικό ιστορικό του ασθενή. Μέσω του ιστορικού θα γίνει αντιληπτό αν πρόκειται περί πρωτοπαθούς (δια βίου) ή δευτεροπαθούς (επίκτητη) ΠΕ. Επίσης, θα διαπιστωθεί αν πρόκειται για περιστασιακή (σε συγκεκριμένες συνθήκες ή με συγκεκριμένη σύντροφο) ή συνεχή διαταραχή. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται:

• στην εκτίμηση του χρόνου μέχρι την εκσπερμάτιση
• το βαθμό της σεξουαλικής διέγερσης
• τη χρήση φαρμάκων και ουσιών. 

 

Πολύ σημαντική επίσης η διάκριση της ΠΕ από τη ΣτΔ.

Το άγχος που συνοδεύει τη δυσκολία επίτευξης και διατήρησης της στύσης μπορεί δευτερογενώς να προκαλέσει ΠΕ. Αρκετοί άνδρες δε γνωρίζουν ότι μετά την εκσπερμάτιση η στύση φυσιολογικά υποχωρεί και μπορεί να παραπονιούνται για ΣτΔ ενώ πρόκειται για ΠΕ.

Η υποκειμενική εκτίμηση του ενδοκολπικού λανθάνοντα χρόνου εκσπερμάτισης  (intravaginal ejaculatory latency time, IELT ) από τον ίδιο τον ασθενή είναι αρκετή για να θέσει ορθά τη διάγνωση ΠΕ με ειδικότητα και ευαισθησία που φθάνει το 80%. Όταν ο ασθενής βαθμολογεί επίσης την εκτίμηση του ελέγχου της εκσπερμάτισης και την ικανοποίηση από την επαφή (premature ejaculation diagnostic tool, PEDT) η ειδικότητα αυξάνεται στο 96%. Η μέτρηση του χρόνου εκσπερμάτισης προτιμάται να γίνεται με χρονόμετρο σε χρόνιες περιπτώσεις όπου είναι δύσκολη η υποκειμενική εκτίμηση του χρόνου, καθώς και σε κλινικές μελέτες.

Η κλινική εξέταση του ασθενή με ΠΕ είναι συνήθως σύντομη και περιλαμβάνει έλεγχο του πέους, του προστάτη και ουρήθρας, των ενδοκρινών αδένων (θυρεοειδή) και έναν αδρό νευρολογικό έλεγχο. Ο εργαστηριακός έλεγχος που θα ζητηθεί εξαρτάται από τα κλινικά ευρήματα και δε γίνεται ως ρουτίνα σε όλες τις περιπτώσεις. Στην πλειονότητα των ασθενών θα ζητηθεί έλεγχος ορμονών θυρεοειδούς (TSH) και μικροβιολογικός έλεγχος ούρων, σπέρματος ή και προστατικού υγρού.

 

Διαταραχές Εκσπερμάτισης – Θεραπεία

Πρώτιστο μέλημα του Ανδρολόγου είναι να προσδιορίσει κατά πόσο το πρόβλημα της ΠΕ ενοχλεί τον ασθενή και ποιες είναι οι προσδοκίες του από τη θεραπεία. Αν ο δείκτης ενόχλησης είναι χαμηλός κι ο ασθενής έχει συμβιβαστεί με την κατάσταση, γεγονός σύνηθες σε χρόνια ΠΕ, αρκούμαστε σε ψυχοσεξουαλική υποστήριξη και συμπεριφορικά μέτρα. Αν υπάρχει στυτική δυσλειτουργία ή προστατίτιδα πρέπει να διορθώσουμε τα προβλήματα αυτά πριν προχωρήσουμε σε άλλους είδους θεραπεία.

Τα μέτρα συμπεριφορικής τροποποίησης  βοηθούν στην ανάκτηση του ελέγχου της εκσπερμάτισης, αλλά σχεδόν ποτέ δε λύνουν απόλυτα το πρόβλημα. Είναι πάντα προτιμότερο να συνδυάζονται με φαρμακευτική θεραπεία, ιδίως σε πρωτοπαθείς ΠΕ που χρονίζουν.

Τα πλέον χρησιμοποιούμενα συμπεριφορικά μέτρα είναι:

• Τεχνική «σταμάτα-ξεκίνα» (stop-start): Όπου η σύντροφος ερεθίζει το πέος του ασθενή και όταν αυτός νιώσει την έντονη ανάγκη για εκσπερμάτιση, σταματά, περιμένει να υποχωρήσει η αίσθηση αυτή και συνεχίζει τη σεξουαλική πράξη.
• Τεχνική συμπίεσης της βαλάνου (squeeze): Όπου η σύντροφος ζουλά τη βάλανο του ασθενή κατά την επέλευση του αισθήματος για εκσπερμάτιση βοηθώντας να ανασταλεί το αίσθημα αυτό.
• Αυνανισμός πριν τη σεξουαλική επαφή: Ώστε να απευαισθητοποιηθεί το πέος λόγω της ανερέθιστης περιόδου μετά τον οργασμό και να είναι ευκολότερος ο έλεγχος της εκσπερμάτισης.

Τα μέτρα αυτά συνδυαζόμενα με επαναληπτική εκπαίδευση του ασθενή σε σεξουαλικό ερεθισμό ολοένα μεγαλύτερης έντασης και διάρκειας τον βοηθούν να αντιληφθεί το όριο της σεξουαλικής διέγερσης που επιφέρει την ανάγκη για εκσπερμάτιση και να κρατά το επίπεδο του αισθητικού ερεθισμού κάτω από το όριο αυτό.

Μια υποστηρικτική σύντροφος που εμπλέκεται ενεργά στη διαδικασία αυτή βοηθά ιδιαίτερα τη διαδικασία.

Η φαρμακοθεραπεία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για τον αποτελεσματικό έλεγχο της ΠΕ, ιδίως αν αυτή είναι πρωτοπαθής.

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την ΠΕ είναι:

• Τοπικά αναισθητικά: χρησιμοποιούνται κρέμες ή σπρέυ λιδοκαΐνης, καθώς και μιγμάτων λιδοκαΐνης/πριλοκαΐνης. Η εφαρμογή γίνεται τοπικά, μερικά λεπτά πριν τη σεξουαλική επαφή. Το σκεύασμα μετά από 5-10 λεπτά πρέπει να απομακρύνεται από την περιοχή πριν την έναρξη της επαφής.
• Δαποξετίνη (Priligy™): λαμβάνεται κατ’ επίκληση 1-2 ώρες πριν τη σεξουαλική πράξη. Διατίθεται σε δοσολογίες των 30mg και 60mg. Μπορεί με ασφάλεια να συνδυαστεί και με αναστολείς φωσφοδιαστεράσης-5 για βελτίωση και της στυτικής λειτουργίας.
• Αντικαταθλιπτικά: συνήθως χρησιμοποιούνται η παροξετίνη, η σερτραλίνη και η φλουοξετίνη. Η χρήση τους είναι καθημερινή για μεγάλα χρονικά διαστήματα. 
• Αναστολείς φωσφοδιεστεράσης-5: συνήθως συνδυάζονται είτε με δαποξετίνη, είτε με αντικαταθλιπτικά. Συνήθως προτιμάται η σιλδεναφίλη, ενώ εναλλακτικά έχει δοκιμαστεί και η ταδαλαφίλη.
• Άλλα φάρμακα: η τραμαδόλη και η πρεγαβαλίνη αποτελούν το τελευταίο καταφύγιο, όταν καμία άλλη επιλογή δεν έχει αποτέλεσμα. Η χρήση τους πρέπει να γίνεται με προσοχή λόγω των σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών και του κινδύνου εθισμού.

Αν ταλαιπωρείστε από πρόωρη εκσπερμάτιση, δώστε άμεσα λύση στο πρόβλημά σας. Επικοινωνήστε σήμερα κιόλας με τον έμπειρο Χειρουργό Ουρολόγο – Ανδρολόγο Δρ Ιωάννη Ζούμπο ακόμα κι αν το ζήτημα αυτό σας προκαλεί ντροπή και αμηχανία. Η αντιμετώπιση του προβλήματος της πρόωρης εκσπερμάτισης μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ερωτικής σας εμπειρία και την ποιότητα ζωής σας γενικότερα.