Πυουρία

Πυουρία ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία παρατηρείται αυξημένος αριθμός πυοσφαιρίων (λευκών αιμοσφαιρίων) στα ούρα. Μακροσκοπικά, τα ούρα ενός ασθενή με πυουρία μπορεί να είναι θολερά, αφρώδη και δύσοσμα.

Όταν η πυουρία δε συνοδεύεται από ανάπτυξη μικροβίων, δηλαδή θετική καλλιέργεια ούρων, ονομάζεται άσηπτη πυουρία. Όταν αναπτύσσονται μικρόβια στην καλλιέργεια ούρων, χωρίς την ύπαρξη συμπτωμάτων ή και πυουρίας, η κατάσταση καλείται ασυμπτωματική μικροβιουρία.

Πυουρία – Διάγνωση

Η διάγνωση της πυουρίας βασίζεται στην εξέταση των ούρων είτε με χρήση χρωματογραφικών ταινιών (stick ούρων), είτε με τη μικροσκοπική εξέταση (γενική) ούρων. Το δείγμα ούρων είναι καλό να συλλέγεται από το μέσον της ούρησης μετά από καλό καθαρισμό των έξω γεννητικών οργάνων. Προτιμώνται δείγματα από την πρώτη πρωινή ούρηση καθώς είναι ιδιαίτερα πυκνά. Για τη συλλογή των ούρων χρησιμοποιείται αποστειρωμένος πλαστικός ουροσυλλέκτης, διότι πιθανότατα θα επακολουθήσει και καλλιέργεια των ούρων. Τονίζεται ότι τα δείγματα ούρων πρέπει να διατηρούνται στο ψυγείο εφόσον καθυστερήσει η μεταφορά τους στο μικροβιολογικό εργαστήριο. Διαφορετικά μπορεί να αλλοιωθούν (επιμόλυνση δείγματος).

Το stick ούρων είναι μια γρήγορη μέθοδος εξέτασης των ούρων που μπορεί να διενεργηθεί στο ιατρείο.  Ο Ουρολόγος εμβαπτίζει σε ένα δείγμα ούρων την ειδική ταινία και μετά την πάροδο 1 λεπτού παρατηρεί τις αλλαγές του χρώματος στα ειδικά χρωματικά πεδία-δείκτες της. Με βάση την αλλαγή του χρώματος μπορεί να γίνει αντιληπτή η ύπαρξη πυουρίας (λευκών αιμοσφαιρίων) και ο βαθμός αυτής (1-3 σταυροί). Σε περίπτωση ουρολοίμωξης ανιχνεύονται επίσης νιτρώδη, λεύκωμα, καθώς και αίμα στα ούρα. Τονίζεται ότι η εξέταση αυτή δεν είναι απόλυτα αξιόπιστη και πρέπει να συνοδεύεται, εφόσον υπάρχει δυνατότητα, από μικροσκοπική ανάλυση των ούρων, εφόσον υπάρχουν ευρήματα.

Στο μικροβιολογικό εργαστήριο τα δείγματα ούρων φυγοκεντρούνται και ελέγχεται το ίζημα με μικροσκόπηση. Πυουρία θεωρείται η ανεύρεση άνω των 5-10 πυοσφαιρίων κατά οπτικό πεδίο. Σε περίπτωση πυουρίας το εργαστήριο θα προχωρήσει σε καλλιέργεια των ούρων για κοινούς παθογόνους μικροοργανισμούς (αερόβια καλλιέργεια). Η καλλιέργεια συνοδεύεται από το αντιβιόγραμμα (τεστ ευαισθησία) ώστε να διαπιστωθεί σε ποια αντιβιοτικά είναι ευαίσθητος ο παθογόνος μικροοργανισμός που θα απομονωθεί.

Αίτια

Το κύριο αίτιο πυουρίας είναι η ουρολοίμωξη. Η λοίμωξη συνήθως αφορά την ουροδόχο κύστη (κυστίτιδα), μπορεί όμως να προέρχεται από την ουρήθρα (ουρηθρίτιδα) ή τους νεφρούς (πυελονεφρίτιδα ή διάμεση νεφρίτιδα).  Επίσης, στον άνδρα μπορεί να αφορά και τον προστάτη (προστατίτιδα). Σε περίπτωση που υπάρχουν συμπτώματα ενδεικτικά ουρολοίμωξης (π.χ. καυσουρία, πόνος κατά την ούρηση, συχνουρία) χωρίς πυουρία, η διάγνωση της ουρολοίμωξης θα πρέπει να θεωρείται αμφίβολη και θα πρέπει πάντοτε να αναμένεται το αποτέλεσμα της καλλιέργειας προκειμένου να τεθεί διάγνωση. Αντίθετα, όταν έχουμε σταδιακή αύξηση του αριθμού των πυοσφαιρίων στα ούρα και συνυπάρχουν συμπτώματα, η διάγνωση της ουρολοίμωξης θεωρείται βέβαιη και θα πρέπει να ξεκινά η αντιμετώπιση, ακόμη κι αν δεν έχει ολοκληρωθεί η καλλιέργεια των ούρων.

Η πυουρία μπορεί επίσης να συμβεί και στις λεγόμενες άτυπες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Αυτές είναι κυρίως η ουρηθρίτιδα και σπανιότερα η φυματίωση του ουροποιητικού συστήματος. Και στις δύο περιπτώσεις η αερόβια καλλιέργεια των ούρων είναι αρνητική. Στις ουρηθρίτιδες η διάγνωση τίθεται με καλλιέργεια του ουρηθρικού εκκρίματος για γονόκοκκο, χλαμύδια, μυκόπλασμα ή ουρεόπλασμα. Στη φυματίωση του ουροποιητικού για τη διάγνωση απαιτείται εξέταση ούρων με χρώση για οξεάντοχα μυκοβακτήρια (Ziehl-Neelsen), καθώς και καλλιέργεια πολλαπλών δειγμάτων ούρων σε ειδικό θρεπτικό υλικό (Lowenstein-Jensen) . Επισημαίνεται ότι πλέον είναι διαθέσιμα και μοριακά τεστ που διενεργούνται με μέθοδο PCR (polymerase chain reaction) που θέτουν ταχύτερα και ακριβέστερα τη διάγνωση των παθήσεων αυτών.

Ένα άλλο αίτιο πυουρίας είναι η λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος. Οι λίθοι μπορεί να εντοπίζονται στην κύστη, τους ουρητήρες ή τους νεφρούς. Συνήθως συνυπάρχει αιματουρία, μακροσκοπική (ορατή με γυμνό μάτι) ή μικροσκοπική (πάνω από 5 ερυθρά αιμοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο). Η λιθίαση συχνά προκαλεί ουρολοιμώξεις, οπότε και θετική καλλιέργεια, ενώ σε άλλη περίπτωση είναι άσηπτη (αρνητική καλλιέργεια).

Επιπλέον αίτια

Πυουρία παρατηρείται πολύ συχνά σε ασθενείς με ξένα σώματα (υλικά) εντός του ουροποιητικού, όπως μόνιμους καθετήρες (Foley) ουροδόχου κύστης, υπερηβική κυστεοστομία, νεφροστομία ή και αυτοσυγκρατούμενο ουρητηρικό καθετήρα (τύπου DJ ή pigtail). Αν το άτομο είναι εμπύρετο ή πρόκειται να υποβληθεί σε κάποια επέμβαση στο ουροποιητικό, θα πρέπει πάντοτε να διενεργείται καλλιέργεια ούρων. Επίσης, πυουρία μπορεί να εμφανιστεί σε περίπτωση διάβρωσης του τοιχώματος της ουροδόχου κύστης από ράμμα ή προσθετικό υλικό που τίθεται κοντά σε αυτήν (π.χ. σε υστερεκτομή, τοποθέτηση ταινίας στην ουρήθρα λόγω ακράτειας).

Ο ερεθισμός της τοιχώματος της ουροδόχου κύστης από φλεγμονές γειτονικών οργάνων μπορεί επίσης να προκαλέσει πυουρία. Έτσι λοιπόν η οξεία εκκολπωματίτιδα του παχέος εντέρου και η φλεγμονώδης νόσο του εντέρου (νόσος Crohn) μπορεί να επίσης να συνοδεύονται από άσηπτη πυουρία.

Πυουρία και φλεγμονή της ουρήθρας ή και του προστάτη μπορεί να παρατηρηθεί και σε αυτοάνοσα νοσήματα. Εδώ η αυτοάνοση αντίδραση πυροδοτείται συνήθως από χλαμυδιακή ουρηθρίτιδα ή από γαστρεντερίτιδα που οφείλεται σε στέλεχος Salmonella. Το σύνδρομο Reiter περιλαμβάνει τη χαρακτηριστική διαγνωστική τριάδα: ουρηθρίτιδα, αντιδραστική αρθρίτιδα και επιπεφυκίτιδα.

Συμπτώματα

Το κύριο σύμπτωμα της πυουρίας είναι τα θολά και πυώδη ούρα. Συχνά μπορεί να μην συνοδεύεται από κάποιο άλλο σύμπτωμα. Ο ασθενής μπορεί να παρατηρήσει αλλαγή στο χρώμα των ούρων, διαπιστώνοντας ότι είναι πολύ σκούρα, με κίτρινη ή και καφεοειδή  χροιά.  Η αλλαγή αυτή οφείλεται στον αυξημένο αριθμό των λευκών αιμοσφαιρίων που παρατηρείται στα ούρα.

Στην περίπτωση λοίμωξης του ουροποιητικού συστήματος μπορεί να εμφανιστούν και τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Συχνουρία
• Αίσθημα καύσου κατά την ούρηση
• Αιματουρία
• Δυσοσμία ούρων
• Δυσουρία
• Πόνος χαμηλά στην κοιλιά, στο περίνεο ή στην περιοχή των νεφρών
• Πυρετός

Αν η πυουρία οφείλεται σε κάποια άτυπη ουρηθρίτιδα,  μπορεί να υπάρχουν επίσης:

• Έκκριμα από την ουρήθρα (βλεννοπυώδες ή διαυγές)
• Δυσοσμία του πέους ή του κόλπου
• Ερεθισμός της βαλάνου και της ουρήθρας
• Κολπικές εκκρίσεις (συχνά πυώδεις και δύσοσμες)

Στην περίπτωση της φυματίωσης του ουροποιητικού το άτομο μπορεί επίσης να εμφανίζει:

• Εμμένοντα πυρετό αγνώστου αιτιολογίας
• Νυχτερινή εφίδρωση
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Προηγούμενο ιστορικό πνευμονικής φυματίωσης

Πυουρία και εγκυμοσύνη

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η εμφάνιση πυουρίας χρειάζεται πάντοτε διαγνωστική διερεύνηση και αντιμετώπιση. Τόσο οι ορμονικές όσο και οι ανατομικές αλλαγές που υφίσταται η γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, την κάνουν επιρρεπή στον ενοφθαλμισμό και την ανάπτυξη μικροβίων στο ουροποιητικό σύστημα. Η ανάπτυξη ουρολοίμωξης κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης συνήθως δεν αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα. Ωστόσο, στο δεύτερο τρίμηνο, όπου συντελείται η οργανογένεση του εμβρύου, η χορήγηση αντιβιοτικών είναι σχεδόν απαγορευτική. Στο τρίτο τρίμηνο η εμφάνιση κάποιας εμπύρετης ουρολοίμωξης (πυελονεφρίτιδας), μπορεί να προκαλέσει πρόωρο τοκετό βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή του εμβρύου.

Η διαφορική διάγνωση της πυουρίας, ιδίως της άσηπτης, είναι ένα συχνά περίπλοκο κλινικό πρόβλημα που απαιτεί λεπτομερή και προσεκτική διαγνωστική προσέγγιση. Ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Δρ. Ιωάννης Ζούμπος με τη μακρά του κλινική εμπειρία μπορεί να σας βοηθήσει στη διάγνωση και αντιμετώπιση κάθε προβλήματος του ουροποιητικού συστήματος. Ο Ιατρός αποτελεί τακτικό μέλος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας και της European Association of Urology.