Στύση: όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Τι είναι η στύση και ποιοι οι τύποι της;

Η στύση είναι ένα σύνθετο νευραγγειακό φαινόμενο που τελεί υπό τον ενδοκρινικό έλεγχο των ανδρογόνων ορμονών (τεστοστερόνη). Το πέος, ένα από τα έξω γεννητικά όργανα του άνδρα, έχει διπλή λειτουργική αποστολή:

• Ούρηση
• Σεξουαλική δραστηριότητα (στύση, εκσπερμάτιση)

Διακρίνονται 3 τύποι στύσης:

1. ψυχογενής (λόγω ερωτικού ερεθισμού)
2. αντανακλαστική
3. νυκτερινή

Ανατομία του πέους

Το ανδρικό πέος ή φαλλός έχει σχήμα κυλινδρικό. Διακρίνεται σε 3 τμήματα:

• τη βάλανο, που βρίσκεται στην κορυφή του πέους
• τον κορμό, που αποτελεί το κυρίως σώμα του πέους
• τη ρίζα, που δεν είναι εμφανής και βρίσκεται εντός του περινέου

Εσωτερικά το σώμα του πέους αποτελείται από 3 κυλινδρικές δομές:

• τα δύο σηραγγώδη σώματα του πέους, δεξί και αριστερό, στην άνω (ραχιαία) επιφάνεια
• το σπογγώδες σώμα της ουρήθρας στην κάτω (κοιλιακή) επιφάνεια (Εικ. 1)

Εικόνα 1. Η ανατομική κατασκευή του πέους.

Τα σηραγγώδη σώματα εκτείνονται από τη ρίζα του πέους μέχρι τη βάλανο και διαχωρίζονται από ένα εσωτερικό, ατελές διάφραγμα που επιτρέπει τη μεταξύ τους επικοινωνία. Είναι δομές αγγειοβριθείς και αποτελούνται από έναν ιδιαίτερο τύπο ιστού, το στυτικό ιστό. Τα σηραγγώδη σώματα ονομάστηκαν έτσι, διότι κατ’ ουσίαν είναι ένα πολυδαίδαλο σύμπλεγμα από αιματόκολπους (sinusoids) που ομοιάζουν με σήραγγες. Οι αιματόκολποι επαλείφονται από ενδοθήλιο (όπως τα αιμοφόρα αγγεία) και διελαύνονται από ισχυρές ινομυώδεις δοκίδες. Είναι μεγαλύτεροι στο κέντρο και μικρότεροι στην περιφέρεια των σηραγγωδών σωμάτων. Στο κέντρο περίπου κάθε σηραγγώδους σώματος εντοπίζεται η σηραγγώδης αρτηρία, που αποτελεί κλάδο της έσω αιδοιϊκής αρτηρίας. Τα σηραγγώδη σώματα είναι ενθηκωμένα μέσα σε ένα ινώδες, διπέταλο έλυτρο, το λευκό χιτώνα του πέους (tunica albuginea).

Ανάμεσα στα δύο πέταλα του ελύτρου αυτού βρίσκονται οι περισπώμενες φλέβες, που αποχετεύουν τα σηραγγώδη σώματα του πέους.

Πώς πραγματοποιείται η στύση;

Όταν το αίμα κατά τη στύση εισέρχεται με ορμή μέσα στους αιματόκολπους, αυτοί χαλαρώνουν, διογκώνονται και έτσι οι περισπώμενες φλέβες συμπιέζονται ανάμεσα στα πέταλα του λευκού χιτώνα και κλείνουν. Τότε, λόγω της μη απαγωγής του αίματος, η πίεση στα σηραγγώδη σώματα αυξάνεται και ο κορμός του πέους διογκώνεται και σκληραίνει. Με τη χάλαση οι φλέβες ξανανοίγουν και το αίμα επιστρέφει στη συστηματική κυκλοφορία. Η διέγερση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος (πυελικό πλέγμα, έσω αιδοιϊκό νεύρο) είναι υπεύθυνη για την έναρξη του φαινομένου της στύσης, ενώ του συμπαθητικού (συμπαθητική άλυσος) για τη διαδικασία της χάλασης.

Το σπογγώδες σώμα της ουρήθρας έχει την ίδια διαδρομή με τα σηραγγώδη σώματα και εσωτερικά περιέχει την ουρήθρα. Είναι παχύτερο στη ρίζα του πέους και λεπτότερο στη βάλανο, με την οποία και συνέχεται. Αποτελείται και αυτό από στυτικό ιστό, αλλά οι αιματόκολποί του είναι μεγαλύτερου μεγέθους. Λόγω της μη ύπαρξης λευκού χιτώνα, άρα μη διακοπής της φλεβικής άρδευσης, η πίεση που αναπτύσσεται κατά τη στύση δεν ξεπερνάει το ήμισυ αυτής των σηραγγωδών σωμάτων.  Έτσι το σπογγώδες σώμα και η βάλανος φουσκώνουν αλλά δε σκληραίνουν κατά τη διάρκεια της στύσης. Με τον τρόπο αυτό η βάλανος, λειτουργώντας σας το «γάντι του μποξέρ», προστατεύει το γυναικείο κόλπο από τραυματισμούς κατά τη σεξουαλική επαφή.

Στύση: Φυσιολογία

Μετά από τη σεξουαλική διέγερση, που συμβαίνει στον εγκέφαλο, ενεργοποιούνται κέντρα στον πρόσθιο τμήμα του εγκεφάλου (μετωπιαίος λοβός, ιππόκαμπος). Τα ερεθίσματα μέσω του νωτιαίου μυελού ενεργοποιούν το ιερό κέντρο της στύσης (επίπεδα Ι2-Ι4). Μέσω του πυελικού πλέγματος και των στυτικών νεύρων τα νευρικά ερεθίσματα φθάνουν στο πέος. Εκεί ενεργοποιούν μη αδρενεργικούς/μη χολινεργικούς (NANC) νιτρινεργικούς νευρώνες που εκκρίνουν τον κύριο νευροδιαβιβαστή της στύσης, που είναι το μονοξείδιο του αζώτου (ΝΟ). Αυτό είναι κυρίως υπεύθυνο για τη χάλαση του λείου μυϊκού ιστού του πέους. Το μονοξείδιο του αζώτου ενεργοποιεί το ένζυμο γουανυλική κυκλάση προκαλώντας αύξηση των επιπέδων του κυκλικού GMP. Το cGMP επάγει διαστολή των αρτηριακών στελεχών και μπορεί να προκαλέσουν συσσώρευση αίματος και σταδιακή διάταση των αιματόκολπων των σηραγγωδών σωμάτων (διόγκωση πέους).

Οι διατεταμένοι αιματόκολποι  συμπιέζουν και αποφράσσουν τις περισπώμενες φλέβες, που βρίσκονται ανάμεσα στα δύο πέταλα του λευκού χιτώνα, κι έτσι διακόπτουν τη φλεβική επαναφορά προς τη συστηματική κυκλοφορία. Η πίεση στα σηραγγώδη σώματα αυξάνεται πολύ και δημιουργείται η σκληρότητα του σώματος  του πέους. Ακολουθεί ισχυρή σύσπαση των πυελικών μυών που βρίσκονται στη βάση του πέους (ισχιοσηραγγώδεις, βολβοσηραγγώδεις), οπότε εμφανίζεται η άκαμπτη στύση. Η σταδιακή αποδόμηση του cGMP από το ένζυμο φωσφοδιεστεράση-5 οδηγεί σε ύφεση της αγγειοδιαστολής των σηραγγωδών αρτηριών και σταδιακά στην υποχώρηση της στύσης. Το ένζυμο αυτό μπλοκάρεται από τα φάρμακα για τη στύση που είναι γνωστά ως αναστολείς φωσφοδιεστεράσης-5 (σιλδεναφίλη, ταδαλαφίλη, βαρδεναφίλη, αβαναφίλη).

Η επεξήγηση της ανατομίας του πέους και της βασικής φυσιολογίας της στύσης είναι σημαντική για τη σεξουαλική αγωγή του άνδρα.  Ο Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος Δρ. Ιωάννης Ζούμπος είναι πάντοτε στη διάθεσή σας για να επιλύσει κάθε σχετική απορία ή πρόβλημα που πιθανόν να σας απασχολεί.