Ακράτεια Ούρων

Η ακράτεια ούρων είναι η χωρίς τη θέλησή μας απώλεια ούρων. Αποτελεί ένα κοινό πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και εμφανίζεται κατά μεγαλύτερο ποσοστό στις γυναίκες. Η ακράτεια ούρων δεν αποτελεί νόσο αυτή καθαυτή αλλά εκδήλωση συμπτώματος και για αυτό το λόγο είναι απαραίτητος ενδελεχής έλεγχος.

 

Που οφείλεται η ακράτεια ούρων;

Η ακράτεια ούρων εμφανίζεται συνήθως ως αποτέλεσμα των παρακάτω:

• Αλλαγές σώματος λόγω ηλικίας
• Εγκυμοσύνη και τοκετός στις γυναίκες
• Παθήσεις του προστάτη στους άνδρες
• Ως παρενέργεια από φάρμακα για πίεση ή καρδιά
• Νευρολογικές παθήσεις όπως σκλήρυνση κατά πλάκας, νόσος Πάρκινσον, εγκεφαλικό επεισόδιο κτλ

Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε ουρολόγο καθώς η ακράτεια ούρων μπορεί να είναι μια ένδειξη για υποκείμενο νόσημα.

 

Πως γίνεται η διάγνωση για ακράτεια ούρων;

Τα πιο σημαντικά βήματα στη διάγνωση της ακράτειας ούρων είναι η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού, υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας και ένας ουροδυναμικός έλεγχος.

 

Τι είναι ο ουροδυναμικός έλεγχος;

Η Ουροδυναμική διερεύνηση επιτρέπει στον Ουρολόγο να περιγράψει τη λειτουργική κατάσταση του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος, δηλαδή της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας, μέσω της καταγραφής των φυσιολογικών παραμέτρων που σχετίζονται με τη φαινόμενο της ούρησης. Αυτό είναι εξόχως σημαντικό προκειμένου να κατανοηθεί η παθοφυσιολογία των δυσλειτουργικών καταστάσεων της ούρησης, να αντικειμενικοποιηθεί η συμπτωματολογία του ασθενή και να θεμελιωθεί η διάγνωση. Οι πληροφορίες αυτές κατευθύνουν ορθότερα τις θεραπευτικές αποφάσεις και συμβάλλουν στην αποφυγή επιπλοκών μετά από χειρουργικές επανορθωτικές επεμβάσεις.

 

Πως διακρίνονται οι ουροδυναμικές εξετάσεις;

Οι Ουροδυναμικές Εξετάσεις διακρίνονται σε μη επεμβατικές (απλές) και επεμβατικές (σύνθετες) και μπορεί να αφορούν ενήλικες ή παιδιά.

Μη Επεμβατική (απλή) Ουροδυναμική εξέταση, που γίνεται σε κάθε ουρολογικό ιατρείο, είναι η ουροροομετρία (uroflowmetry). Κατά την εξέταση ζητείται από τον ασθενή να ουρήσει σε συσκευή που προσομοιάζει με λεκάνη τουαλέτας και καταγράφει τη ροή των ούρων καθώς αυτά πέφτουν σε ειδικό αισθητήρα. Με την ουροροομετρία διαπιστώνεται με πόση ταχύτητα ρέουν τα ούρα, μετράται ο όγκος των αποβαλλόμενων ούρων και ο χρόνος ροής. Είναι απαραίτητο μετά την ούρηση να προσδιορίζεται ο υπολειπόμενος όγκος ούρων με υπερηχογράφημα. Η ουροροομετρία, εξέταση απλή και γρήγορη, είναι πάντοτε χρήσιμη στην αρχική εκτίμηση κάθε ασθενούς με συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό, ιδίως αν αυτά είναι ασαφή. Θεωρείται απόλυτα απαραίτητη σε άνδρες που παραπονούνται για δυσουρία, δηλαδή για καθυστέρηση στην έναρξη της ροής, δύσκολη αποβολή των ούρων, διακεκομμένη ούρηση, λέπτυνση ή διάσπαση της δέσμης των ούρων και αίσθημα ατελούς αδειάσματος της κύστης.

Οι Επεμβατικές (σύνθετες) Ουροδυναμικές Εξετάσεις είναι παρεμβατικές, διότι απαιτούν την τοποθέτηση μανομετρικών καθετήρων στην ουροδόχο κύστη και το ορθό ή και ηλεκτρομυογραφικών βελονών. Συνοδεύονται από ελαφρά ενόχληση του ασθενή, απαιτούν αρκετό χρόνο και στείρα καλλιέργεια ούρων πριν την εξέταση. Διεξάγονται αποκλειστικά σε ειδικά εργαστήρια που διαθέτουν  τον απαιτούμενο ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό (πολυκαναλικά ουροδυναμικά μηχανήματα).

 

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι των επεμβατικών ουροδυναμικών εξετάσεων;

α) Η κυστεομανομετρία πλήρωσης (filling cystometry), όπου κατά την τεχνητή πλήρωση της κύστης προσδιορίζεται η αισθητικότητα, η ευενδοτότητας και η χωρητικότητα αυτής και η ύπαρξη ή όχι υπερλειτουργικότητας του εξωστήρα.

β) Η σύγχρονη μελέτη πίεσης-ροής ούρων (pressure-flow study), συνήθως με ταυτόχρονο ηλεκτρομυογράφημα, όπου αντικειμενικοποιείται ο τρόπος κένωσης της κύστης και η συνέργεια των σφιγκτηριακών μηχανισμών.

γ) Ο πλήρης ουροδυναμικός έλεγχος, δηλαδή η συνδυασμένη εκτέλεση των δύο προηγούμενων εξετάσεων. Πρόκειται για την πλέον συχνή εξέταση που εκτελείται στην συντριπτική πλειοψηφία των ουροδυναμικών εργαστηρίων.

δ) Η ουρηθροπιεσομετρία (urethral pressure profile), όπου προσδιορίζεται η λειτουργική κατάσταση της ουρήθρας και του έξω σφιγκτήρα. Η εξέταση δεν αποτελεί ρουτίνα και προϋποθέτει τη διαθεσιμότητα ειδικού εξαρτήματος για τη σταθερή μετακίνηση του ουρηθρικού καθετήρα.

ε) Η βιντεο-ουροδυναμική μελέτη (video-urodynamics), όπου οπτικοποιείται σε πραγματικό χρόνο η λειτουργία της κύστης και της ουρήθρας κατά την ούρηση. Η εξέταση ενδείκνυται κυρίως σε ασθενείς με νευρογενή κύστη και δεν αποτελεί ρουτίνα. Γίνεται μετά από χορήγηση ιωδιούχου σκιαστικού, ενώ προϋποθέτει και τη διαθεσιμότητα ακτινοσκοπικού μηχανήματος.

στ) Η περιπατητική ουροδυναμική μελέτη (ambulatory urodynamics), όπου υπάρχει φυσική πλήρωση της κύστης και καλύτερη τεκμηρίωση της ακράτειας από προσπάθεια. Πρόκειται για εξέταση που απαιτεί ειδικό εξοπλισμό και σπάνια εκτελείται στην καθ’ ημέρα πράξη.

 

Πότε κρίνεται απαραίτητος ο επεμβατικός ουροδυναμικός έλεγχος;

Οι επεμβατικές ουροδυναμικές εξετάσεις σκοπό έχουν να απαντήσουν σε ένα συγκεκριμένο κλινικό ερώτημα, με τρόπο σαφή και αντικειμενικό, ώστε να καθοδηγήσουν σωστά τη θεραπευτική στρατηγική. Οι εξετάσεις αυτές χρειάζονται όταν:

–      Ο Ουρολόγος χρειάζεται περισσότερες πληροφορίες από αυτές που του παρέχει το ιστορικό, το διάγραμμα ούρησης, η κλινική εξέταση και η απλή ουροροομετρία για να θέσει τη διάγνωση

–      Οι ασθενείς με καταστάσεις στο κατώτερο ουροποιητικό σύστημα έχουν το δυναμικό να παρουσιάσουν βαριές και μη αναστρέψιμες επιπλοκές από το ανώτερο ουροποιητικό σύστημα (νεφρική ανεπάρκεια). Τονίζεται ότι οι ασθενείς με νευρολογικά νοσήματα μπορεί να εμφανίζουν σημαντικές λειτουργικές και ανατομικές διαταραχές του ουροποιητικού χωρίς αναλόγως σημαντικά συνοδά συμπτώματα ή τα συμπτώματα του ουροποιητικού να αποτελούν τα πρώτα συμπτώματα της πάθησής τους.

Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει απόλυτη ομοφωνία σχετικά με τις ενδείξεις των επεμβατικών ουροδυναμικών εξετάσεων. Οι περισσότεροι Ουρολόγοι συμφωνούν ότι εφόσον για την αντιμετώπιση της υφιστάμενης κατάστασης προτείνονται στον/στην ασθενή συντηρητικές θεραπευτικές επιλογές (ασκήσεις πυελικού εδάφους, ηλεκτροδιέγερση, φάρμακα) δεν είναι απόλυτα απαραίτητη η σχετική ταλαιπωρία της επεμβατικής ουροδυναμικής εξέτασης. Από την άλλη πλευρά, είναι ευρέως αποδεκτό ότι ο ουροδυναμικός έλεγχος έχει βαρύνουσα κλινική σημασία στις ακόλουθες καταστάσεις:

Ποια συμπτώματα ή παθήσεις καταστούν άκρως σημαντικό έναν επεμβατικό ουροδυναμικό έλεγχο;

–       Ακράτεια ούρων από προσπάθεια σε ασθενείς που δεν ανταποκρίθηκαν ικανοποιητικά σε συντηρητικά μέτρα ή προγραμματίζεται να αντιμετωπιστούν με μη αναστρέψιμη επεμβατική τεχνική (χειρουργείο), δυνητικά συνοδευόμενη από νοσηρότητα. Είναι απαραίτητο σε όλες τις περιπτώσεις να ελέγχεται η κινητικότητα της ουρήθρας με τον προσδιορισμό των leak point pressures (CLPP ή VLPP). Αν η ακράτεια από προσπάθεια δεν τεκμηριωθεί ουροδυναμικά, ο ουρηθρικός καθετήρας πρέπει να αφαιρείται και το stress test να επαναλαμβάνεται χωρίς αυτόν.

–      Ακράτεια ούρων από έπειξη ή μικτή ακράτεια ούρων (από προσπάθεια και έπειξη) σε ασθενείς που δεν ανταποκρίθηκαν ικανοποιητικά σε φαρμακευτική αγωγή ή προγραμματίζεται να αντιμετωπιστούν με μη αναστρέψιμη επεμβατική τεχνική (χειρουργείο), δυνητικά συνοδευόμενη από νοσηρότητα. Εδώ η εξέταση στοχεύει στην ουροδυναμική τεκμηρίωση υπερλειτουργικότητας του εξωστήρα, διαταραχών της ευενδοτότητας της κύστης ή άλλες υποκείμενες παθολογικές καταστάσεις.

–      Κακώσεις Νωτιαίου Μυελού ή Μυελομηνιγγοκήλη, ήδη από την αρχική ουρολογική εκτίμηση είτε υπάρχουν, είτε δεν υπάρχουν συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό Στην ουροδυναμική εξέταση αυτών των ασθενών χρειάζεται η επιμελής εφαρμογή άσηπτης τεχνικής και αντιμικροβιακής προφύλαξης, καθώς και ετοιμότητα για την αντιμετώπιση του επικίνδυνου φαινομένου της αυτόνομης δυσρεφλεξίας σε προδιατεθειμένα άτομα. Τα περιστατικά αυτά χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή και τακτική παρακολούθηση.

–      Πρόπτωση πυελικών οργάνων (κυστεοκήλη, εντεροκήλη) υψηλού βαθμού χωρίς εμφανή ακράτεια ούρων και με συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό. Η εξέταση γίνεται πάντοτε μετά από μηχανική ανάταξη της πρόπτωσης και αποσκοπεί στην ανάδειξη τυχόν λανθάνουσας ακράτειας ούρων, που συγκαλύπτεται από την πρόπτωση, ή δυσλειτουργικότητας του εξωστήρα.

–      Νευρογενής Δυσλειτουργία Ούρησης, σε ασθενείς με νευρολογικές παθήσεις (πολλαπλή σκλήρυνση, νόσο Parkinson, πρόσφατο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, χρόνιο σακχαρώδη διαβήτη, αλκοολισμό) και συμπτώματα κατωτέρου ουροποιητικού ή επιπλοκές από το ουροποιητικό (κατακράτηση ούρων, λοιμώξεις, υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, λιθίαση, υδρονέφρωση κλπ).

–      Συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό (κυρίως αποφρακτικά) σε ασθενείς (τυπικά άνδρες με υπερπλασία προστάτη) που προγραμματίζεται να αντιμετωπιστούν με μη αναστρέψιμη επεμβατική τεχνική (χειρουργείο), δυνητικά συνοδευόμενη από νοσηρότητα. Θα πρέπει να υπογραμμιστεί η σημασία της ουροδυναμικής διερεύνησης πριν τη λήψη κλινικής απόφασης σε νέους άνδρες (ηλικίας κάτω των 50 ετών) ή υπερήλικες (άνω των 80 ετών) που προγραμματίζονται να υποβληθούν σε αυχενοτομή ή προστατεκτομή λόγω αποφρακτικών συμπτωμάτων ούρησης.

–      Μετά από αποτυχημένες χειρουργικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση της ακράτειας των ούρων. Ως τέτοιες νοούνται είτε επεμβάσεις που δεν επέφεραν το αναμενόμενο κλινικό αποτέλεσμα, αλλά και επιπλακείσες επεμβάσεις. Μεταξύ των  επιπλοκών αξίζει να σημειωθούν η υποτροπιάζουσα αδυναμία ούρησης (επίσχεση) και η μετεγχειρητική εμφάνιση ακράτειας ούρων από έπειξη.

–      Υποτροπιάζουσα αδυναμία ούρησης (επίσχεση) σε γυναίκες

–      Προηγηθείσα ακτινοβόληση της πυέλου

 

Εμπιστευτείτε τον ουρολόγο σας

Η ορθή Ουροδυναμική πρακτική προϋποθέτει εξειδικευμένες γνώσεις, κατάλληλο ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, διαρκή επιστημονική ενημέρωση, κλινική εμπειρία και συστηματική ενασχόληση με το γνωστικό αντικείμενο. Η εξειδίκευσή μου στα θέματα αυτά είναι απόρροια ειδικής υποτροφίας σε ένα Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας, τη Μονάδα Λειτουργικής Ουρολογίας του Πανεπιστημιακού Ιατρικού Κέντρου Radboud στην πόλη Nijmegen της Ολλανδίας. Η Μονάδα αυτή, που δημιουργήθηκε από το διακεκριμένο Καθηγητή Philip van Kerebroeck, αποτελεί σημείο αναφοράς για τη Νευρολογική Ουρολογία σε ολόκληρη την Ολλανδία. Της Μονάδας σήμερα προΐσταται  ο αναγνωρισμένος Νευρο-Ουρολόγος John Heesakkers από τον οποίο είχα το προνόμιο να εκπαιδευτώ κατά τη διάρκεια της κλινικής προσάρτησής μου.

Τους ασθενείς που χρήζουν επεμβατικής ουροδυναμικής διερεύνησης υποδέχομαι και εξυπηρετώ στο Ουροδυναμικό Εργαστήριο της Κλινικής Euromedica  «Κυανούς Σταυρός». Η Μονάδα αυτή, την οποία έχω τη τιμή να διευθύνω από 8ετίας, είναι ένας άρτια εξοπλισμένος χώρος με φιλικό και ανθρώπινο προσωπικό, έτοιμος να προσφέρει υψηλών προδιαγραφών διαγνωστικές υπηρεσίες σε κάθε ασθενή με λειτουργικές διαταραχές της ούρησης.

 

Αν έχετε ακράτεια ούρων, επικοινωνήστε με τον εξειδικευμένο ανδρολόγο – ουρολόγο Dr.Ι.Ζούμπο για έναν πλήρως εξατομικευμένο έλεγχο για τη βέλτιστη αντιμετώπιση του προβλήματός σας.